Սասանյան Պարսկաստանի դեմ 450-451-ի հայ ազատագրական շարժման
առաջնորդ: Հայրը` Համազասպ Մամիկոնյան, մայրը` Սահակ Ա Պարթեւի դուստր
Սահականույշ: Կրթվել է Վաղարշապատի Սահակ-Մեսրոպյան նորաբաց դպրոցում: 420
թ.-ին մեկնել է Կոստանդնուպոլիս, Թեոդոսիոս 2-րդ Կայսեր հրամանով ճանաչվել
Հայաստանի բյուզանդական մասի զորավար: 422-ին մեկնել է Տիզբոն, եւ
Սասանյան Վռամ 5-րդ արքան նրան ճանաչել է Հայոց թագավորության սպարապետ:
Վարդան Մամիկոնյանը վերականգնել է հայ նախարարների ու հոգևորականության
ոտնահարված իրավունքներն ու արտոնությունները, ամրացրել բերդերը,
համախմբել իր կողմնակիցների ռազմական ուժերը եւ դիմակայել Սասանյան
Պարսկաստանին: 450 թ.-ին հայ-պարսկական հակամարտությունը սրվեց այն
աստիճան, որ սկսեցին պատերազմական գործողություններ:451 թվականի մայիսի 26-ին տեղի է ունեցել նշան
... Կարդալ ավելին
Գրիգոր Նարեկացի (951-1003),
հայ միջնադարյան հոգևորական, բանաստեղ և փիլիսոփա։ Հայ գրականության
վերածնության հիմնադիր, Հայ վերածնության փիլիսոփայական մտքի գագաթը։Ծնվել է Վանա լճի ափին գտնվող Նարեկ գյուղում: Փոքր հասակից կապված էր
Ռշտունյաց աշխարհի Նարեկ գյուղի վանքի հետ, որից և` Նարեկացի անունը: Գրիգոր Նարեկացուց մեզ հասած գործերից ամենահայտնին «Մատեան ողբերգութեան» պոեմն է, որն անվանում են նաև «Նարեկ»:Նարեկացին գրել է մարդու հոգևոր ապրումների, ձգտումների, կասկածների,
տառապանքի միջոցով ինքնամաքրման փորձերի մասին: 11-րդ դարում արդեն
հորիզոնին էին մութ միջնադարի նախանշանները, մարդուն, անհատին
ստորացնելու, մեղքերի պատանքի մեջ առնելու միտումը:Նա առաջիններից էր,
ով ըմբոստացավ մեղսավոր մարդկության և անմխիթար իրականության դեմ և
հայտարարեց ի լո
... Կարդալ ավելին
Հայոց թագավոր, պետական և ռազմական գործիչ: /Ք. ա. 140 – Ք. ա. 55/
Թագավորել է Ք. ա. 96/95-ից:
Ք. ա. մոտ 112-111-ին պարթևների ներխուժման դեմ Հայաստանի անհաջող
պայքարից հետո գահաժառանգ Տիգրան Բ տարվել է պատանդ: Ք. ա. 95-ին ազատվել
է պատանդությունից և ժառանգել Հայոց գահը:
Ք. ա. 93-ին Տիգրան Մեծը Ծոպքի թագավորությունը միացրել է Մեծ Հայքին,
հիմնականում ավարտելով իր նախահայր Արտաշես Առաջինի սկսած` հայկական
հողերի միավորումը: Ք. ա. 85-ին հայ-պարթևական պայմանագրով Տիգրան Մեծը
Առաջավոր Ասիայում հաստատել է իր գերիշխանությունը և պարթև Արշակունիները
նրան են զիջել «Արքայից արքա» տիտղոսը: Նա սերտ կապեր է հաստատել Ասորիքի
հելենիստական քաղաքների` իշխող վերնախավերի հետ, որոնք Ք. ա. 83-ին
Ասորիքի թագավորության գահը հանձնել են նրան:
Ք. ա. 70-ականներին Տիգրան Բ-ի գեր
... Կարդալ ավելին
Հայ մեծանուն պոետ Հովհաննես Շիրազը (իսկական անունը Օնիկ Կարապետյան)
ծնվել է 1915թ ապրիլի 27-ին` Գյումրիում: Թուրքական արշավանքների ժամանակ
հայրը սպանվել է եւ տղան ընկնել է Ալեքսանդրապոլի որբանոցը: Մայրը մի օր
փողոցում պատահական գտնել է կորած որդուն եւ հետ տուն է բերել` ստիպելով
արհեստ սովորել:Սկզբում Շիրազը կոշկակարությամբ է զբաղվել, հետո փորձեկ է այլ արհեստներ սովորել, բայց դրանցից ոչ մեկն էլ դուր չի եկել Օնիկին: Դպրոցում էլ չի փայլել առաջադիմությամբ: Միայն հայերեն լեզուն է սիրել:Դեռ
դպրոցական տարիներին է բացահայտվել տղայի գրելու տաղանդը: Առաջին անգամ
նրա ստեղծագործությունները տպագրվել են 1930թ-ին` տեքստիլ գործարանի
թերթում, ուր որպես խառատ էր աշխատում: Շիրազն ավարտել է Երեւանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը եւ Մոսկվայի Մ. Գորկու անվան գրականության ինստիտուտը:Վիպասան
Ատրպետը նրան տվել է"Շիրազ” մականունը` մեկնաբանելով, թե նրա
բանա
... Կարդալ ավելին
Հայ անվանի կինոդերասան, կինոռեժիսոր, սցենարիստ, հայ կինոմատոգրաֆիայի
հիմնադիր եւ Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդական արտիստ (1935թ) Համո
Բեկնազարյանը ծնվել է 1892թ մայիսի 19-ին` Երեւանում: 1914թ-ից սկսել է
նկարահանվել ռուսական ֆիլմերում: Դասվել է ռուսական համր կինոյի աստղերի
շարքին:1918թ ավարտել է Մոսկվայի առեւտրի ինստիտուտը (մինչ այդ
պրոֆեսիոնալ մարմնամարզիկ է եղել): 1921թ-ից գլխավորել է Վրաստանի
կինոստուդիայի կինոյի բաժինը, ապա դարձել Վրաստանի Պետկինոյի ռեժիսոր:1923թ
Համո Բեկնազարյանը հաստատվել է Հայաստանում եւ հիմնադրել "Հայֆիլմ”
կինոստուդիան: 1926թ նկարահանել է հայկական առաջին գեղարվեստական ֆիլմը`
"Նամուս”-ը: Ականավոր ռեժիսորի թողած ստեղծագործական վիթխարի
ժառանգությունից կարելի է դատել, որ նա անսահման հնարավորություններ ուներ
դրսեւորելու իր տա
... Կարդալ ավելին
Հայ գրող, թարգմանիչ եւ բանաստեղծ Խաչիկ Դաշտենցը (Խաչիկ Տոնոյան) ծնվել է
1910թ մայիսի 25-ին` Բիթլիսի Դաշտադեմ գյուղում: Ծննդավայրից էլ գալիս է
"Դաշտենց" գրական անունը:1932թ ավարտել է Երեւանի Պետական
համալսարանը, 1940թ-ին ուսումը շարունակել է Մոսկվայի Օտար լեզուների
ինստիտուտի ռոմանոգերմանական ֆակուլտետում: 1965թ-ին պաշտպանելով
թեկնածուական թեզը` ստացել է բանասիրական գիտությունների թեկնածուի
աստիճան, որից հետո դասավանդել է Երեւանի բուհերում: 1965-74թթ
որպես ավագ գիտաշխատող աշխատել է Հայաստանի Գիտությունների Ակադեմիայում:
1932թ հրատարակվել է "Երգերի գիրք" բանաստեղծությունների առաջին
ժողովածուն, որին հաջորդել են "Գարնանային երգեր", "Բոց" ժողովածուներն ու
"Տիգրան Մեծ" ողբերգությունը: Դաշտենցին հանրահայտ է դարձրել 1970թ
հրատարակված արեւմտահայերի ողբերգությ
... Կարդալ ավելին
Հայտնի գյուտարար, արդյունաբերող, հասարակական եւ քաղաքական ակտիվ
գործիչ, Հայ Դատի եւ Հայոց Ցեղասպանության համաշխարհային ճանաչման
ճանապարհին մեծ ավանդ ներդրած մեր հայրենակից Գուրգեն Մկրտիչի Յանիկյանը
ծնվել է 1895թ մարտի 22-ին Արեւմտյան Հայաստանում: Հայկական ջարդերի
տարիներին նրանց ընտանքիը գաղթել է Կարս: Ուսում ստացել է Ժնեւի
համալսարանում, ապա շարունակել է Նոր-Նախիջեւանում, հետո էլ Թիֆլիսի
Ներսիսյան դպրոցում եւ անմիջապես ընդունվել է Մոսկվայի պետական
համալսարանի ճարտարագիտական ֆակուլտետը: Առաջին Աշխարհամարտի տարիներին մասնակցել էԿովկասյան ճակատի մարտերին: 1929-30թթ Հյս. Կովկասում սովյալների օգտին կատարած աշխատանքների համար ԽՍՀՄ կառավարության կողմից պարգեւատրման է արժանացել:
Առաջին աշխարհամարտից հետո տեղափախվել է Իրան բնակության: Թավրիզում
հիմնել է մետաղաձուլական գործարան, ինչի համար ել արժանացել
... Կարդալ ավելին
Սովետական շրջանի հայ ավիակոնստրուկտոր, ԳԱ ակադեմիկոս (1968թ),
ինժեներատեխնիկական ծառայության գեներալ-գնդապետ Արտեմ կամ Անուշավան
Հովհաննեսի Միկոյանը ծնվել է 1905թ-ի օգոստոսի 5-ին Լոռվա Սանահին
գյուղում: Միջնակարգ կրթությունը ստանալուց հետո մինչեւ բանակ զորակոչվելը
որպես խառատ աշխատել է Դոնի Ռոստովում, ապա Մոսկվայի "Դինամո"
գործարանում: Ավելի ուշ ընդունվել է Ն. Ե. Ժուկովսկու անվան ռազմաօդային
ինժեներական ակադեմիան: Ուսանողական տարիներին` 1935թ-ին ընկերների
հետ Միկոյանը ստեղծել է իր առաջին ինքնաթիռը` "Օկտյաբրյոնըկ"-ը: 1937թ-ին
գերազանց գնահատականներով ավարտելով ակադեմիան` նշանակվել է թիվ 1
ավիագործարանի կոնստրուկտորական բաժնի փոխղեկավար: 1940թ-ին
ինքնաթիռաշինության փորձակոնստրուկտորական բաժնի գլխավոր կոնստրուկտորն
էր: Միկոյանի գլխավորությամբ ստեղծվել են մեծ բարձրության վրա օդային
մարտեր մղելու համար նախատեսված "ՄԻԳ-1" եւ "ՄԻԳ-3", "Ե
... Կարդալ ավելին
Հայ դասական երաժշտության հիմնադիրներից տաղանդավոր կոմպոզիտոր,
երաժշտական-հասարակական գործիչ, երաժշտության ուսուցիչ, դիրիժոր եւ ԽՍՀՄ
ժողովրդական արտիստ 1926թ Ալեքսանդր Աֆանասի Սպենդիարյանը (Սպենդիարովը)
ծնվել է 1871թ հոկտեմբերի 10-ին ռուսական Կախովկա քաղաքում: Երաժշտական
տաղանդը ժառանգել է մորից, ով դաշնամուրի ուսուցչուհի էր: Ստեղծագործել
սկսել է 7 տարեկանից, իսկ 9 տարեկանից դաշնամուր եւ ջութակ նվագել է
սովորել: 1890թ պատանի Ալեքսանդրը տեղափոխվում է Մոսկվա բնակության:
Ուսում ստացել է Մոսկվայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետում
1890-95թթ: Զուգահեռ նվագել է տարբեր անսամբլներում եւ համալսարանի
ուսանողական նվագախմբում: 1892-94թթ Մոսկվայում կոմպոզիցիայի տեսություն է
ուսումնասիրել Ն. Ս. Կլենովսկու մոտ, իսկ 1896-1900թթ` Սանկտ
Պետերբուրգում` Ն. Ա. Ռիմսկի- Կորսակովի մոտ:
... Կարդալ ավելին
Հմուտ զինվորական գործիչ, հրամանատար, ԽՍՀՄ կրկնակի հերոս Հովհաննես
Քրիստափորի Բաղրամյանը ծնվել է 1897թ դեկտեմբերի 2-ին, Գանձակում գտնվող
Չարդախլու գյուղում, հայ երկաթուղային բանվորի ընտանիքում: Տեղի
դպրոցում 2 տարի սովորելուց հետո ուսումը շարունակել է Թբիլիսիի երկաթգծի
տեխնիկական ինստիտուտում` ստանալով երկաթգծի մեխանիկի որակավորում: 1915թ-ին կամավոր զինվորագրվել է խորհրդային բանակ` Կովկասյան սահմանային գնդում` Ռուսաստանի փորձագիտական կորպուսի կազմում: Առաջին
Աշխարհամարտի ժամանակ հիմնականում կռվել է Կովկասյան ճակատում` Օսմանյան
կայսրության դեմ: 1917թ-ին ավարտել է Թբիլիսիի ռազմական ակադեմիան: "Ես
շատ էի ցանկանում ճակատ մեկնել եւ ռուսական բանակի կազմում կռվել մեր
ժողովրդի թշնամիների դեմ”, ավելի ու
... Կարդալ ավելին
Հայ մեծանուն գրող, ուսուցիչ եւ աշխարհաբար հայերենի հիմնադիր Խաչատուր
Աբովյանը ծնվել է 1805թ հոկրեմբերի 15-ին` Քանաքեռ ավանում, որ ապրել է
մինչեւ 10 տարեկանը: 1814թ ծնողները նրան տարել են Էջմիածին եւ
հանձնել ընտանիքի բարեկան Եփրեմ Կաթողիկոսին: Էջմիածնի Գեւորգյան
ճեմարանում 6 տարի ուսանելուց հետո Աբովյանը մեկնել է Թիֆլիս` ուսումը
շարունակելու հայ պատմաբան Պողոս վարդապետի մոտ: 1823թ ընդունվել է
Ներսիսյան վարժարան եւ 3 տարի սովորելուց հետո վերադարձել Հայաստան:
Էջմիածնում ձեռնադրվել է սարկավագ եւ օտարազգի զբոսաշրջիկների համար
աշխատել է որպես թարգմանիչ: 1829թ Էստոնիայի Դորպատի համալսարանի
պրոֆեսոր Ֆրիդրիխ Պարրոտի գլխավորած գիտնականների մի խումբ է ժամանել
Հայաստան` Արարատ լեռը բարձրանալու նպատակով: Պրոֆեսորի խնդրանքով
Կաթողիկոսը թույլատրել
... Կարդալ ավելին
Հայ գրող, հրապարակախոս, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ Դերենիկ Կարապետի
Դեմիրճյանը ծնվել է 1877թ փետրվարի 18-ին` Ախալաքալաքում: Նախնական
կրթությունն ստացել է տեղի հայկական դպրոցում: 1892թ ընդունվել է Էջմիածնի
Գեւորգյան ճեմարանը: 1898թ ավարտելով Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը` աշխատել է
Արդահանում: 1900թ-ից Հովհաններս Թումանյանի հետ աշխատել է նրա իսկ
ստեղծած "Վերնատուն" գրական ընկերությունում: 1905-10թթ սովորել է Ժնեւի
համալսարանի մանկավարժական ֆակուլտետում եւ կարճ ժամանակով դասավանդել է
Թիֆլիսում: 1925թ-ին տեղափոխվել է Երեւան եւ նշանակվել
գիտությունների եւ արվեստի ինստիտուտի արվեստի բաժնի գիտքարտուղար: 1899թ
հրատարակվել է "Բանաստեղծություններ" բանաստեղծությունների ժողովածուն:
Նրա գրչին է պատկանում նաեւ "Լենկթեմուր" հայրենասիրական պոեմը:
Դեմիրճյանն իր ուժերը փորձել է նաեւ դրամատուրգիայի ասպարեզում: 192
... Կարդալ ավելին
Հայ հերոս, սուզվող ռմբակոծիչի օդաչու Նելսոն Գեւորգի Ստեփանյանը ծնվել է
1913թ ապրիլի 10-ին` Շուշիում: Մանուկ հասակում ընտանիքով տեղափոխվել են
Երեւան: Սովորել է Տրանսկովկասյան ռազմական նախապատրաստական
դպրոցում, որն ավարետել է 1930թ: Ուսումը շարունակել է ավիացիոն
ռազմածովային դպրոցում: Ավարտելով 1935թ միեւնույն դպրոցում մինչեւ 1938թ
աշխատել է որպես թռիչքային մասնագետ: Ստանալով փոխգնդապետի աստիճան`
Նելսոն Ստեփանյանը 1941թ Երկրորդ Աշխարհամարտի ժամանակ կամավորական է
գրվել եւ բալթյան ճակատի օդային մարտերում կռվել որպես
կործանիչ-ռմբակոծիչի օդաչու: 1943թ ստանալով մայորի կոչում, Ստեփանյանը դարձել է 47-րդ դիվիզիայի հրամանատարը:
Իր ստորաբաժնաման հետ մասնակցել է Սեւաստոպոլի, Թեոդոսիայի եւ Ղրիմի
մարտերին: 1944թ նրա մարտական դիվիզիան վերադարձել է Բալթիկ
... Կարդալ ավելին
Հայ մեծ բանաստեղծ Միսակ Կարապետի Մեծարենցը (ի ծնե Մեծատուրյան) ծնվել է
1886թ հունվարին` Արեւմտյան Հայաստանի Բինկյան գյուղում: Տառաճանաչ է
դարձել հայրենի գյուղի Մեսրոպյան վարժարանում: 1894-96թթ շարունակել է
հաճախել Սվազի Արամյան դպրոցը, իսկ 1896-1901թթ "Անատոլիա” գիշերօթիկ
դպրոցը: Պատանեկան տարներին նրա մոտ ի հայտեն եկել թոքախտի նշաններ, որոնց պատճառով պարբերաբար չի հաճախել դպրոց: Մեծատուրյանների ընտանիքը 1902թ տեղափոխվել է Պոլիս, ուր տղան հաճախել է Մալաթիայի Կեդրոնական վարժարանը:
Գրել սկսել է դպրոցական հասակից: Սկզբնական շրջանում նրա գրածները
տպագրվում էին Արեւմտյան Հայաստանում հրատարակվող հայտնի
"Մասիս”,”Հանրագիտակ”, "Արեւելյան մամուլ”, "Լույս”, "Սուրհանդակ”,
"Բյուզանդիոն” պարբերականներում: 1907թ Պոլսում հրատարակվել է Մեծարենցի բանաստեղծությունների 2 ժողովածու` "Ծիածան” եւ”Նոր տաղեր”:
Մեծարենցն իր գործե
... Կարդալ ավելին
Անվանի դիրիժոր, կոմպոզիտոր Լորիս Հայկազի Ճգնավորյանը ծնվել է Իրանի
Բորուջեր քաղաքում 1937թ հոկտեմբերի 13-ին: 1950-55թթ ուսանել է Թեհրանի
կոնսերվատորիայի ջութակի բաժնում: Ավարտելուց հետո մեկնել է ուսումը
շարունակելու Վիենայի երաժշտական ակադեմիայի ջութակի ֆակուլտետում
1961-65թթ, հետո կատարելագործվել է Զալցբուրգի Մոցարտեումում 1965-66թթ:
1970-75թթ Իրանի մշակույթի նախարարության ժողովրդական երաժշտության արխիվի
տնօրենն է եղել եւ ներկայացուցիչ-կոմպոզիտորը, հետո էլ օպերային թատրոնի
գլխավոր դիրիժորը, Փեհլեւի մշակութային հիմնադրամի երաժշտական գլխավոր
տնօրենը: 1975թ ապրել եւ աշխատել Վիենայում, հետո Նյու-Յորքում, ապա Լոնդոնում: 1978թ Լոնդոնում հիմնել է հայկական երաժշտակա ինստիտուտ: 1989թ Հայաստանի իշխանության հրավերով եկել է Հայաստան եւ երաժշտական բուռն գործունեություն ծավալել հայրենիքում:
198
... Կարդալ ավելին
Copyright www.freebooks.do.am "ՀամաՀայկական Էլեկտրոնային Գրադարան"© 2008-2010 Արգելվում է առանց կայքի ադմինիստրացիայի թույլատվության կայքի նյութերի օգտագործումը այլ նպատակներով:
Այլ Բաժիններ
