Նաիրի Զարյանը (Դեկտեմբերի 31, 1900 - Հուլիսի 11, 1969)— հայ բանաստեղծ, արձակագիր, թատերագիր, հրապարակագիր և թարգմանիչ:
Զարյանը ծնվել է 1900 թվականի դեկտեմբերի 31-ին, Արևմտյան Հայաստանի Վանի
վիլայեթի Խառակոնիս գյուղում: Ծանր է նրա մանկությունը: 1915 թվականին,
թուրքական յաթաղանից հալածված, հազարավոր հայրենակիցների հետ միասին,
Զարյանը գաղթում է Արևելյան Հայաստան, ապրում է որբանոցում։ Իր
հայրենիքում սովետական կարգեր հաստատվելուց հետո է միայն նրան հաջողվում
ստանալ համալսարանական կրթություն և դառնալ ճանաչված գրող։ Զարյանին հռչակ
բերեցին նրա մի շարք լավագույն բանաստեղծությունները, «Ռուշանի քարափը»
(1930) պոեմը և «Հացավան» (1937-47) վեպը, իսկ Հայրենական մեծ պատերազմի
տարիներին նրա ստեղծագործությունները հայրենասիրական կրակ վառեցին
ընթերցողների սրտում, օգնեցին ապրել ու հաղտել թշնամուն։ 1941-1945
թվականներին Զարյանը հրատարակեց «Մարտակոչ» (1941), «Շիրակաց հոգով»,
«Վրեժ» (1942), «Լսեք դարեր» (1942) ժողովածուները։ Այդ շրջանի հիանալի
գործերից են «Ձայն հայրենական» (1943) պոեմը և «Արա Գեղեցիկ» (1944 թ.)
դիցավեպական ողբերությունը , որը պատմում է հայոց թագավոր Արա Գեղեցիկի և
Ասորեստանի թագուհի Շամիրամի պայքարի մասին։ Արա Գեղեցիկը, մերժելով իր
հայրենիքը նվաճել ցանկացող Շամիրամի սերը, կռվի է ելնում նրա բանակի դեմ և
հերոսաբար զոհվում։ Զարյանի դրամատիկական երկերից ուշագրավ են «Աղբյուրի
մոտ» (1948) և «Փորձադաշտ» (1950) կատակերգությունները, որոնք գրված են
ետպատերազմյան տարիներին: Նրա լավագույն գործերից է նաև «Հայերեն»
բանաստեղծությունը գրված հայրենասիրական զգացումով։
|