 Այլ Բաժիններ |
|
| Մուտքի Ձև |
|
Ask To PanArmenian Library
Որոնել կայքում/Search in site
| Բաժնի կատեգորիաները |
|
| Արխիվ |
|
| Մեր Հարցումը |
|
| Վիճակագրություն |
Կայքում են : 1 Հյուրեր: 1 Օգտվողներ: 0 |
Նորաձևություն
Haircuts 2013
|
| Ողջունում ենք Ձեզ, Гость · RSS |
15.11.2025, 11:41 |
|
Գլխավոր » 2009 » Նոյեմբեր » 08
Հայ գրող, մանկավարժ, հասարակական գործիչ։Ծնվել է գորգի վաճառականի ընտանիքում։ Վաղ հասակում զրկվել է
ծնողներից։ Նախնական կրթությունն ստացել է Կ.Պոլսի Սկյուտարի ճեմարանում։
1884-1891-ին սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում, 1892-99–ին ուսանել
Լայպցիգի, Ենայի, Մյունխենի համալսարաններում՝ խորանալով մանկավարժության
և հոգեբանության մեջ։ 1899–ին վերադարձել է Անդրկովկաս, ավելի քան տասը
տարի դասավանդել Թիֆլիսի Գայանյան օրիորդաց և Երևանի թեմական դպրոցներում։Թիֆլիսում մասնակցել է «Վերնատուն» գրական միավորման հավաքույթներին, սերտ
կապերի մեջ եղել Հ.Թումանյանի, Ղ.Աղայանի, Ա.Իսահակյանի, Դ.Դեմիրճյանի
հետ։ Հ. Թումանյանի և Ս. Լիսիցյանի հետ, կազմել ու հրատարակել է
«Լուսաբեր» հայոց լեզվի դասագիրքը։ 1911–ին անցել է Կ.Պոլիս, դասավանդել
կեդրոնական և Էսայան վարժարաններում։1915–ից ապրել է Եվրոպայում, 1919–ին վ
...
Կարդալ ավելին
|
Կոմունիստական կուսակցության և սովետական պետության, Ռուսաստանի և
միջազգային բանվորական շարժման ականավոր գործիչ, մարքսիստ տեսաբան,
սոցիոլոգ, ժուռնալիստ, հրապարակախոս:Ապրել է այդ ժամանակաշրջանի հեղափոխականի կյանք` բոլոր վտանգներով ու հետևանքներով:Աշխատել է Լենինի անմիջական ղեկավարությամբ:Անձնական շփումներ է ունեցել ականավոր հեղափոխականների հետ`Ռուսաստանում և Եվրոպայում:Շահումյանի ղեկավարությամբ 1918-ի գարնանը ճնշվել է մուսաֆաթականների
խռովությունը, ինչից հետո նա ընտրվել է Բաքվի ժողովրդական կոմիսարների
խորհրդի նախագահ և արտաքին գործերի կոմիսար:Շատ չանցած, արտաքին ու
ներքին թշնամիների գերակշռող ուժերի ճնշման տակ, Սովետական իշխանությունը
ժամանակավոր պարտություն կրեց Բաքվում, ինչի հետևանքով Շահումյանը և նրա
մարտական ընկ
...
Կարդալ ավելին
|
Պողոս Նուբարը (Նուբարյանը) հայ բարեգործների առաջին սերնդի ամենանվիրյալ
եւ ամենաազդեցիկ դեմքն է, Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միության
հիմնադիրն ու առաջին նախագահը։Նրա կատարած հսկայածավալ աշխատանքը մեծ
ազդեցություն ունեցավ թե ՀԲԸՄ-ի, եւ թե ողջ հայության ինքնակազմակերպման
եւ հայապահպան ծրագրերի իրականացման համար։Պողոս Նուբարի անձի մեջ խտացել էին հայ գործարարի, դիվանագետի ու մարդասերի ամենակարեւոր հատկությունները։Պողոս
Նուբարի անհատականության վրա անշուշտ մեծ ազդեցություն է ունեցել նրա
հայրը՝ Նուբար Նուբարյանը (Նուբար փաշան) (1825-1899), ով իր բացառիկ
կարողությունների շնորհիվ եղել է Եգիպտոսի վարչապետ, փոխարքա,
լայնամասշտաբ աշխատանք տարել եգիպտահայերի կրթական եւ սոցիալական
խնդիրների լուծման ոլորտներում։ Պողոս Նուբարը հոր պես խելացի էր եւ
աշխատասեր, կի
...
Կարդալ ավելին
|
Հայ օպերային երգչուհի: ՍՍՀՄ ժողովրդական արտիստուհի:Երաժշտական կրթությունը ստացել է ծննդավայրում, ելույթներ է ունեցել
Կահիրեում: 1948-ին տեղափոխվել է Հայաստան, Երևանի Սպենդիարյանի անվ.
Օպերայի և բալետի թատրոնի մեներգչուհի, դասավանդել է Կոմիտասի անվ.
Կոնսերվատորիայում: Դերերգերից են` Անուշ, Շուշան /Ա. Տիգրանյանի «Անուշ»,
«Դավիթ Բեկ», Ռոզինա /Ռոսինիի «Սևիլյան սափրիչ»/, Կարինե, Օլիմպիա
/Տ.Չուխաջյանի «Լեբլեբիջի», «Արշակ Բ», Մարգարիտ /Գունոյի
<<Ֆաուստ>>/: Համերգային հարուստ երգացանկով /Բախ, Հենդել,
Մոցարտ, Շտրաուս, Գրիգ, Ռախմանինով, Կոմիտաս/ ելույթ է ունեցել ՍՍՀՄ
քաղաքներում, Իրանում, Ճապոնիայում, Հարավային Ամերիկայի երկրներում,
ԱՄՆ-ում, Անգլիայում:Գոհար Գասպարյանը ուներ ձայնային լայն դիապազոն, անբասիր տեխնիկա. Նրա
ձայնը առանձնանում է ճկունությամբ, երանգների ճոխությամբ, անցումների
թեթևությամբ:
|
Ֆրանսահայ նկարիչ:1918-ին ընտանիքով տեղափոխվել է Կահիրե, սովորել տեղի Գալուստյան
վարժարանում և ֆրանսիական լիցեյում: 1924-ին մեկնել է Փարիզ. ավարտել
ճարտարապետական դպրոցը, հաճախել Մոնպառնասի «ազատ ակադեմիաները»: 1929-ին
ֆրանսիական նկարիչների ցուցահանդեսում Գառզուի «Ալքազարի հին պարտեզները»
կտավը արժանացել է առաջին մրցանակի: 1930-ից մասնակցել է Փարիզի հայ
արվեստագետների <Անի> միության ցուցահանդեսներին: 1930-ին
ցուցադրվել է «Գերանկախներ»-ի սալոնում: 1939-ին կազմակերպել է իր
անդրանիկ անհատական ցուցահանդեսը:
Երեք անգամ` 1943, 1951, 1953-ին արժանացել է Հալմարկի մրցանակին:
1950-ական թթ. նրա արվեստը լայն հռչակ է ձեռք բերել: Հանրահայտ են
«Վենետիկյան, 1953թ.», «Ապոկալիպսիս, 1957թ.» և «Երկրային դրախտ, 1959թ.»
նկարաշարերը: Պարգևատրվել է ֆրանսիական «Պատվո լեգիոն» շքանշանով:1966-ին առաջին անգամ եղել է Երևանում, կազմակերպել շուրջ 150
գունավոր վիմագրությունների և գրքերի
...
Կարդալ ավելին
|
Սովետական ռազմական գործիչ, քաղաքացիական պատերազմի հերոս:Աշխատել է Բաքվի նավթահանքերում, մասնակցել բանվորական գործադուլներին,
ընդունվել է հնչակյան կուսակցության շարքերը: Հեղափոխական գործունեության
համար բանտարկվել է Մետեխի բանտում, աքսորվել Աստրախանի նահանգ:1915-ին
Գայը 6-րդ հայկական կամավորական դրուժինայի հեծյալ վաշտի հրամանատարն էր,
ապա` դրուժինայի պետը: Կովկասյան ռազմաճակատում ցուցաբերած քաջության
համար պարգևատրվել է Գեորգիևյան խաչերով ու մեդալներով և Ս.Աննա շքանշանով:Գայը ակտիվորեն մասնակցել է քաղաքացիական կռիվներին, հեռացվել է հնչակյան
կուսակցությունից, ընդունվել է բելշևիկյան կուսակցության շարքերը: Եղել է
Երկաթյա դիվիզիայի պետը, ազատագրել է Սիմբիրսկը, մասնակցել Կոլչակի դեմ
կռիվներին: Որպես 2-րդ Կովկ
...
Կարդալ ավելին
|
Ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ, Հայոց կաթողիկոս 1843-ից:Եղել է հայ ժողովրդի ազատագրական շարժման ռուսական կողմնորոշման ջերմ պաշտպան:Թիֆլիսում հիմնադրել է Ներսիսյան դպրոցը:1826-ի
ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակ կազմավորել է հայկական կամավորական
խմբեր, անձամբ մասնակցել Երևանի, Էջմիածնի, Սարդարապատի ազատագրմանը:Պարգևատրվել է Ալեքսանդր Նևսկու շքանշանով:Ներսես Աշտարակեցու Ռուսաստանի հովանավորության ներքո Հայկական ինքնավար
պետություն ստեղծելու ձգտումները հարուցել են ցարական կառավարության
դժգոհությունը, և Պասկևիչի սադրանքով նա հեռացվել է Անդրկովկասից,
նշանակվելով Բեսարաբիայի հայոց թեմի առաջնորդ:Ընտրվելով կաթողիկոս, վերադարձել է Էջմիածին և զբաղվել հասարակական, կրթական և շինարարական գործունեությամբ:
|
Մխիթար Գոշը 12-րդ դարի նշանավոր կրոնական գորցիչ է: Եղել է գիտնական,
իրավագետ և առակագիր։ Ծնվել է 1120-ին ( ?), Գանձակում: Երկար տարիներ
ապրել է իր հիմնադրած Նոր Գետիկ վանքում, որն իր անունով հետագայում
կոչվել է Գոշավանք։ Գոշավանքը գտնվում է Իջևանի շրջակայքի Գոշ գյուղում։
Մխիթար Գոշը ավելի քան տաս աշխատությունների հեղինակ է, որոնցից նշանավոր
են նրա «Առակները» , հրատարակված 1790 թվակակնին: Առակների թեմաները
սոցիալական են, որը այն ժամանակ նորույթ էր: Առակներում հեղինակը
գովերգում է բարին, աշխատանքը և դիմակազերծում է արատները: Գոշը նշանավոր
է նաև իր «Դատաստանագրքով», որն առաջին ամբողջական օրենսգիրքն էր
Հայաստանում: «Դատաստանագիրքը» կազմվել է 1184 թվականին: Գլխավորապես
հայկական սովորական իրավունքի հիման վրա, ինչպես նաև բյուզանդական
օրենսգրքի, հայ եկեղեցական կանոնների և հասարակական օրենքների հիման վրա:
«Դատաստանագիրքը» գրված է գրաբարով: Այն բաղկացած է ներածություից և
...
Կարդալ ավելին
|
Հայ ականավոր պատմաբան, բյուզանդագետ, բանասեր:Ավարտել է Պետերբուրգի համալսարանի արևելյան լեզուների և պատմա-բանասիրական ֆակուլտետները` ոսկե պարգևանշանով: Աշակերտել է Ն. Մառին:Եվրոպայում խորացել է բյուզանդագիտության մեջ; Աշխատել է Էջմիածնի մատենադարանում:1909-ին դարձել է Պետերբուրգի համալսարանի պրիվատ-դոցենտ, իսկ 1916-ին
ստացել է դոկտորի աստիճան և պրոֆեսորի կոչում: 1920-ին մեկնել Լոնդոն,
ապա` Փարիզ:1930-ին հրավիրվել է դասախոսելու Բրյուսելի համալսարանում և ղեկավարել նոր կազմակերպված հայագիտական ամբիոնը:Ադոնցը թողել է մոտ 80 հայերեն, ռուսերեն և ֆրանսերեն արժեքավոր գիտական
աշխատություններ, նվիրված հայ ժողովրդի միջնադարյան պատմությանն ու
գրականությանը, հայ-բյուզանդական հարաբերություններին, հայճհունական
բանասիրությանը, առասպելաբանությանը, կրոնին և լեզվաբանու
...
Կարդալ ավելին
|
Սովետական պետական, կուսակցական և ռազմական գործիչ, գրականագետ:Ավարտել Մոսկվայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը 1911-ին:Համագործակցել է Ս. Շահումյանի, Բ. Կնունյանցի, Ա. Ջափարիձեի և ուրիշ
հեղափոխականների հետ: 1921-ին Մյասնիկյանը նշանակվել է նորաստեղծ
Սովետական Հայաստանի կառավարության նախագահ և ռազմական գործերի ժողկոմ:Կուսակցական, պետական և ռազմական գործունեությանը զուգընթաց Մյասնիկյանը
տաղանդավոր հրապարակախոս, գրականագետ և խմբագիր էր: Խմբագրել է 10 անուն
թերթ ու հանդես:Իր ղեկավարման տարիներին, Ալեքսանդր Մյասնիկյանի
ջանքերով, Հայաստան են եկել մշակույթի, արվեստի, ճարտապետության,
գիտության ակնառու հայ գործիչներ:Զոհվել է Թիֆլիսի օդանավակայանում` ինքնաթիռային աղետի հետևանքով:
|
Մովսես Սիլիկյան Բաբայի ծնվել է Ելիզավետպոլի նահանգում 1862 թ- ին :Սիլիկյանը ավարտել է Մոսկվայի Ռազմական Գիմնազիումը, Ալեքսանդրապոլի Ռազմական Դպրոցը և սպայական հրաձգային դպրոցը։1884 թվականից ծառայել է ռուսական բանակում պոդպորուչիկի կոչումով ։
Ծառայել է հիմնականում Կովկասյան զինվորական օկրուգում : Հաջորդաբար եղել
գումարտակային համհարզ , վաշտի, գումարտակի , գնդի և դիվիզիայաի
հրամանատար : 1914 թ-ին նշանակվել է Երևանի զինվորական պարետի օգնական :
1915 թ-ին եղել է հրաձգային գնդի հրամանատար : 1916 գլխավորել Վանի
զորախումբը :Առաջին Համաշխարհային պատերազմի ժամանակ մասնակցել է
Կովկասյան ճակատի մարտերին հետագայգայում նաև Հայաստանի բանակի գեներալ
մայոր : 1917 թվականի Ռուսական հեղափոխությունից և ռուսական զորքերի
նահանջից հետո Սիլիկյանը թողել է ռուսական զորքը և 1918 թվականի հունվարին
դարձել է Հայաստան
...
Կարդալ ավելին
|
Կոմս Միքայել Տարիելի Լորիս-Մելիքով (ռուսերեն՝ граф Михаил Тариелович
Лорис-Меликов) (1825 - 1888), Ռուսաստանի Կայսրության պետական գործիչ,
հեծելազորի գեներալ, Ցարի շքախմբի համհարզ-գեներալ։ Ծնվել է հայ ազնվական
(մելիքական) ընտանիքում Թիֆլիս քաղաքում, 1825 թ.։ Կրթությունը ստացել է
Մոսկվայում և Սանկտ-Պետերբուրգում, նախ՝ Արևելյան լեզուների Լազարյան
ինստիտուտում, ապա՝ Գվարդիայի Կադետական դպրոցում։Ծառայության է անցել ռուսաց կայսրության բանակում՝ հուսարական գնդում։
4 տարի հետո (1847 թ.) ուղարկվել է Կովկաս, որտեղ ծառայել է մոտ 20 տարի և
այդ բարդ տարիներին ցուցաբերել է իրեն որպես հիասքանչ հեծելազորային սպա և
մեծակարող վարչարար։ Շնորհև դրա կարողացել է ռազմասեր տեղացիներին
խաղաղեցնել։Ռուս-թուրքական 1877-78 թթ. պատերազմում նա հանդիսացել է առանձին
բանակային կորպուսի հրամանատար ընդդէմ Օսմանեան Կայսրութեան զօրքերի՝
Հայկական լեռնաշխարհում։
...
Կարդալ ավելին
|
Հասարակական-քաղաքական գործիչ,Հայոց կաթողիկոս 1893-ից:Սովորել է Վասպուրականի անապատների դպրոցներում: Վարդապետ է ձեռնադրվել 1854-ից:Լինելով հոգևորական, մշտապես հավատարիմ է մնացել տառապյալ հայրենակիցների հովվի առաքելությանը:Խրիմյան Հայրիկը ճանապարհորդել է հայաշատ գավառներով և ամենուրեք
ջանացել է թեթևացնել հայ մարդու ծանր վիճակը, փորձել է սահմանափակել թուրք
ու քուրդ աղաների անօրինությունները:Ժամանակի ընթացքում նա ընտրվել է
հոգևորական տարբեր պաշտոնների, սակայն հավատարիմ է մնացել
ազգային-ազատագրական դիրքորոշմանը: Այդ համոզմունքին է Խրիմյան Հայրիկը
եկել եվրոպական երկրներ այցելելուց հետո, որտեղ նա ապարդյուն փորձել էր
դիվանագիտական միջոցներով լուծել «Հայկական հարցը»:1895-ին նա հասել է Ռուսաց թագավոր Նիկոլայ երկրորդին, հուսալով նրա
օգնությամբ փրկել հայ ժողովրդ
...
Կարդալ ավելին
|
Հայ գործարար և բարեգործ:Մեծ դեր է ունեցել Միջին Արևելքի նավթի պաշարները Արևմուտքի շահագործմանը հասանելի դարձնելու հարցում:
Սովորել է Ֆրանսիայում և Անգլիայում: Գերազանցությամբ ավարտել է Օքսֆորդի
համալսարանը և ստացել ինժեներ-նավթագործի որակավորում: Հրատարակել է մի
շարք մասնագիտական հոդվածներ եվրոպական թերթերում: 21 տարեկան հասակում
արդեն ճանաչվել է որպես միջազգային կարգի փորձագետ նավթի հանքատեղերի
վերաբերյալ:Գալուստ Գյուլբենկյանը առաջին հայ միլիարդատերն է: Մեծ ներդրումներ է արել սփյուռքահայ համայնքներին օժանդակելու նպատակով:Ստեղծել է բարեգործական հիմնադրամ, որը գործում է 70 երկրներում և աջակցում է գիտությանը ու մշակույթին:
|
Հայոց թագավոր 914-ից:Հաջորդել է հորը` Սմբատ Ա-ին: Աշոտ Երկաթը
եղբայր Աբասի հետ ազատագրել է արաբներից Բագրևանդը, Շիրակը, Գուգարքը,
Աղստևը և Հայաստանի մի շարք այլ մասեր: Բյուզանդիան ճանաչել է նրան
որպես Հայոց թագավոր ու տվել է օգնական զորք: Աշոտ Բ Երկաթը ծավալել էր
պայքար քաղաքականապես միասնական Հայաստան ստեղծելու համար:Աշոտ Բ–ի գահակալության սկզբում Հայաստանն ապրում էր ծանր իրավիճակ։
Ատրպատականի Յուսուֆ ամիրայի զորքը ներխուժել էր Հայաստան և սպառնում էր
վերացնել երկրի անկախությունը։ Հայ ժողովուրդը ոտքի ելավ հայրենիքը
պաշտպանելու համար։ Իր եղբոր՝ Մուշեղի հետ 910–ին դուրս է եկել Յուսուֆ
ամիրայի դեմ, Ձկնավաճառի ճակատամարտում գլխավորել հայոց բանակը։ Հոր
եղերական մահից հետո մյուս եղբոր՝ Աբասի հետ արաբներից ազատագրեց
Հայաստանի մի շարք մասեր։
...
Կարդալ ավելին
|
Նա ծնվել է Սիրիայում: Ծննդյան տարեթիվը հայտնի չէ,իսկ կրթություն ձեռք
է բերել Կիլիկիայի Արքակաղին վանքում: Եղել է վարդապետ քարոզիչ..1210-ական
թվականներին հաստատվել է Այգեկում: Եվ այդ անունով էլ կոչվել է Այգեկցի:Այգեկցին գրել է ճառեր, խրատներ: Որպեսզի առավել տպավորիչ դարձնի իր
ճառերը, այն համեմում է առակներով և այսպիսով սկիզբ դնում առակավոր ճառի
տեսակին:Այգեկցու առակներից շատերը հիմք են դարձել հետագա հայ բանաստեղծների
ստեղծագործությունների համար։ Առակները կարճ են, պարունակում են այն
ժամանակաշրջանի հասարակության սոցիալական կյանքի նկարագիրը:Այգեկցու հետնորդները մինչև անգամ 17-րդ դարը, նրա առակների մատյանը
հարստացրել են, ավելացնելով նորանոր առակներ, նորավեպեր և անեկդոտներ:
Այդպես հայտնվեց «Վարդանյան Առականին», որը պարունակում էր շուրջ 500
առակ:1205 թ. Կազմել է <Արմատ հավատո> գործը,որը հայոց
...
Կարդալ ավելին
|
Նոր շրջանի հայ բանսատեղծ-աշուղ։ Մանկությունն ու պատանեկությունը անցել է Թիֆլիսում։Մինչև
30 տարեկան կատարելագործվել է աշուղական արվեստում: Երկար տարիներ շրջել է
մերձավոր արևելքում, Պարսկաստանում, Օսմանյան կայսրության երկրներում,
ընկալել է թափառական երաժիշտների ավանդական արվեստն ու արհեստը: Մկրտվել է
Սայաթ-Նովա, ինչը պարսկերեն նշանակում է «մեղեդիների որսորդ»:Սայաթ-Նովան առաջինն էր, որ երգել է վրացական խաղեր` օգտագործելով
պարսկական բանաստեղծության ձևերը: Այս նորարության համար նրան կարգել են
Կախեթի վրաց թագավոր Հերակլ II-ի սազանդար:Ժամանակի ընթացքում
Սայաթ-Նովան ներքաշվել է պալատական խարդավանքների մեջ, ինչի հետևանքով
1759–ին Հերակլ II–ի հարկադրանքով նա քահանա է ձեռնադրվել Տեր Ստեփանոս
անու
...
Կարդալ ավելին
|
Հայ մեծահարուստ առևտրական, նավթարդյունաբերող, բարեգործ:1878-ից զբաղվել է նավթարդյունաբերությամբ Բաքվում: Դարձել է «Թիֆլիսի առևտրական բանկի» գլխավոր բաժնետեր: 1899 հիմնել է «Ա. Մանթաշյանց և ընկ. առևտրական տուն» բաժնետիրական ընկերությունը, կապիտալը` 30 000 000 ռուբլի:Եղել է Ռուսաստանի մեծահարուստներից մեկը: Նրա ընկերությունը մասնաճյուղեր
է ունեցել Ռուսաստանի, Լեհաստանի, Թուրքիայի, Ռումինիայի, Անգլիայի,
Ֆրանսիայի, Եգիպտոսի, Իրանի, Հնդկաստանի տարբեր քաղաքներում: Ունեցել է բազմաթիվ շոգենավեր, կալվածքներ, տներ: Մեծ գումարներ է ծախսել բարեգործական նպատակներով:Թիֆլիսում հիմնել է «Մանթաշյան առևտրական դպրոցը», կառուցել Ներսիսյան դպրոցի նոր շենքը, վերանորոգել Մայր եկեղեցին և այլն:
|
Բանաստեղծ Համո Սահյանը (Հմայակ Սահակի Գրիգորյան) ծնվել է Սիսիանի շրջանի (այժմ՝ Սյունիքի մարզ) Լոր գյուղում:1937 թ. ավարտել է Բաքվի երկամյա հայկական ուսուցչական ինստիտուտը:
Մասնակցել է Հայրենական մեծ պատերազմին: Աշխատել է մի շարք թերթերում և
ամսագրերում, որոնց թվում Բաքվի «Խորհրդային գրող» ամսագրում, «Կոմունիստ»
և «Ավանգարդ» թերթերում, «Ոզնի» հանդեսում:1965 – 1967 թթ. եղել է
«Գրական թերթի» գլխավոր խբագիրը: Հ. Սահյանի բանաստեղծությունները
տպագրվել են դեռևս 30-ական թվականներից, սակայն նա համընդհանուր ճանաչման
է արժանացել ռազմաճակատում գրած «Նաիրյան դալար բարդի» բանաստեղծությամբ:
Համո Սահյանի առաջին գիրքը` «Որոտանի եզերքին» բանաստեղծությունների
ժողովածուն տպագրվել է 1946 թ.: Այստեղ դրսևորվում էր Սահյանի
բանաստեղծական ընդհանուր ուղղվածությունը` սեր հայրե
...
Կարդալ ավելին
|
Հայ առագին տպագրիչ, հայկական տպագրության սկղբնավորողն ու հիմնադիրը: Գործել է 15 –թդ դ. սկզբներին Վենետիկում:Տեղի
գրաձուլող վարպետների մոտ պատրաստել է տվել հայերեն մի տեսակ բոլորագիր և
գլխագիր տպատառեր, ինչպես և զարդագրերի, պատկերների տպատախտակներ: Հակոբ
Մեղապարտի տպարանը 1512-1513-ին լույս է ընծայել «Ուրբաթագիրք» ,
«Պատարագատետր» , «Աղթարք» , «Պարզատումար», «Տաղարան»:Պահպանված
հինգ գրքերից միայն «Պատարագատետրը» ունի հրատարակության թվականը, վայրն
ու տպագրիչի անունը նշող հիշատակարան` « Գրեցիաւ սուրբ տառս ի ջկբ (1513)
, ի աստվուածապահ քաղաքս ի Վէնէժ, որ է Վենետիկ` Ֆռանկստեան. ձեռամբ
Մեղապարտ Հակոբին.ով որ կարդայք մեղաց թողութիւն խնդրեցեք Աստուծոյ»:Հակոբ
Մեղապարտի տպագրված գրքրի վերջում կա տպարանանիշ, որ խաչակիր շրջանակ է
երկգիծ քառակուսու մեջ: Շրջանակը
...
Կարդալ ավելին
|
Դավիթ Անհաղթը հայ իրականության մեջ հանդիսացել է տրամաբանության,
իմացաբանության, բարոյագիտության եւ փիլիսոփայության այլ մասնաճյուղերի
հիմնադիրը: Քրիստոնեության գաղափարախոսության տիրապետության պայմաններում
նա զարգացրեց իր ժամանակի համար առաջավոր փիլիսոփայական գաղափարներ,
նպաստեց մտքի ձերբազատմանը կրոնական կապանքներից եւ վերստին ծնունդ տվեց
անտիկ գիտության ավանդույթներին: Շնորհիվ Անհաղթի, Հայաստանի
փիլիսոփայությունը կանգնեց զարգացման ինքնուրույն, աստվածաբանությունից
անկախ ուղու վրա:Դավիթն ապրել է 5-6-րդ դարերում: Երկար տարիներ փիլիսոփայություն է ուսուցանել Ալեքսանդրիայում: Անհաղթ անունը ձեռք է բերել Աթենքում եւ Կոստանդնուպոլսում բյուզանդական փիլիսոփաների հետ հրապարակային վեճերում հաղթելիս:
Անհաղթի ստեղծագործություններից մեզ են հասել չորսը` «Սահմանք
Իմաստասիրութեան», «Վերլուծութիւն Ներածութեանն Պորփիւրի», «Մեկնութիւն ի
Վերլուծականն Ար
...
Կարդալ ավելին
|
Հայ բանաստեղծ, գրական, հասարակական գործիչ:1906-ին ընդունվել է Մոսկվայի համալսարանի պատմա-բանասիրական ֆակուլտետը: 1908-ին
լույս է տեսել «Մթնշաղի անուրջներ» առաջին բանաստեղծական ժողովածուն, որով
նա միանգամից դարձավ հայգրականության ականավոր դեմքերից մեկը:1913-ին
Մոսկվայի համալսարանը չավարտած, ընդունվել Պետերբուրգի համալսարանի
արևելագիտության ֆակուլտետը: 1918-ին մասնակցել է Բրեստ-Լիտովսկի
հաշտության բանակցություններին որպես հայկական գործերի խորհրդական:
1919-ին վերջին Ժողկոմատի կողմից գործուղվել է Միջին Ասիա, սակայն
ճանապարհին առողջությունը կտրուկ վատացել է, և 1920-ի հունվարի 7-ն նա
Վախճանվել է Օրենբուրգում:Տերյանը առաջին արևելահայ բանստեղծն էր, որը հետևողականորեն կիրառել է
և կատա
...
Կարդալ ավելին
|
7-րդ դարի հայ գիտնական, առաջինը կայուն հիմքերի վրա դրեց ճշգրիտ
գիտությունների ուսումնասիրությունը Հայաստանում: Նախնական կրթությունը
ստացել է հավանաբար Դպրեվանքի դպրոցում, այնուհետև 11 տարի ճանապարհորդել
ու սովորել է արտասահմանում, այնուհետև հիմնավորվել է Տրապիզոնում, հույն
նշանավոր գիտնական Տյուքիկոսի դպրոցում:Զբաղվել է աստղագիտությամբ, մաթեմատիկայով,տոմարագիտությամբ, աշխարհագիտությամբ, երաժշտությամբ:
Հեղինակն է պահպանված ամենահին թվաբանության դասագրքի:
|
Վանի ինքնապաշտպանության ղեկավարներից, ըստ էության Հայաստանի
Հանրապետության հիմնադիրը, ով ստանձնելով դիկտատորական լիազորություններ`
կարողացավ միայնակ իրականացնել մի կողմից` Հայաստանի Հանրապետության ողջ
կառավարության գործառույթները, մյուս կողմից` կազմակերպել մայիսյան
հաղթական ճակատամարտերը:Եղել է առաջին հանրապետության Ներքին Գործերի նախարարը, վախճանվել է տիֆից, ամփոփված է Երևանի Թոխմախի պանթեոնում:
|
Հայաստանի և Արցախի հերոս, ԱՍԱԼԱ ի նախկին անդամ Օքսֆորդի համալսարանի հնագիտության բաժնի բազում լեզուներ տիրապետող
ուսանողը, ընդհատելով համալսարանական ուսումը մեկնում է քաղաքացիական
ղժդժությունների մեջ գտնվող Լիբանան, իր հայրենակիցների համար կռվելու: Մոնթեն վարել է աստանդական կյանք, ապրել տարբեր երկրներում, տասնյակ մականուններով ու տասնյակ կեղծ անձնագրերով:Նա
իր տարիներն անցկացրել է փախստականներով բնակեցված ետնախորշերում,
պարտիզանական ռազմակայաններում, թաքստոցներում, մեկուսարաններում և
բանտերում: Երկար դեգերումներից հետո որպես հրամանատար Ավո Արցախի ազատամարտի առաջին գծում էր և այդտեղ էլ կնքեց իր մահկանացուն:
|
Հայոց պատմահայր: Գլխավոր և հիմնարար աշխատությունը` «Պատմություն հայոց»:
Կենսագրության վերաբերյալ կան շատ աղոտ տեղեկություններ, ըստ որոնց Մովսես
Խորենացին ծնվել է Սյունիքի Խորեան գյուղում, ենթադրաբար 410 թ. և ապրել է
մինչև 480-482 թվականները: Սկզբնական ուսումը ստացել է հայրենիքում,
նորաստեղծ հայկական դպրոցներից մեկում: 20-25 տարեկանում Մեսրոպ Մաշտոցը
մի խումբ ուսումնասեր երիտասարդների հետ մեկնում է այն ժանակվա
մշակութային խոշորագույն կենտրոն Ալեքսանդրիա` բարձրագույն ուսում
ստանալու համար: Ճանապարհին խումբը կանգ է առնում Եդեսիայում, որտեղ
երիտասարդները ծանոթանում են մատենագրերի հարուստ պահոցին:
Ալեքսանդրիայում Մովսեսը ընկերների հետ հմտանում է շարադրության,
ճարտասանության, ուղղագրության արվեստներում, կատարելագործում հունարենի
գիտելիքները: Հայրենիք վերադառնալուց հետո զբաղվել է լուսավորչական
աշխատանքով: Սահակ Բագրատունու հանձնարարությամբ Մովսեսը անցնում է
նախադեպ չուն
...
Կարդալ ավելին
|
Կիլիկիայի հայակական պետության իշխան 1187, Հայոց թագավոր`1198-ից:Արտաքին և ներքին բարդ ռազմա-քաղաքական իրավիճակում Լևոն իշխանը
(պարոն) կարողացավ Կիլիկիայի սահմաններին մոտեցող նոր նվաճողների հետ
դաշնակցել, ջախջախել հին ախոյաններին, ազատագրել և ընդլայնել իր պետության
սահմանները: Սադրանքով, խորամանկությամբ, հարևան քրիստոնյա իշխանական
տների հետ ամուսնությունների ճկուն մանվահյուսք ստեղծելով ապահովում էր իր
երկրի անվտանգությունը: Լևոն Բ բարձրացրեց պետության միջազգային
հեղինակությունը և նախադրյալներ ստեղծեց Կիլիկյան Հայաստանում
թագավորություն հիմնելու համար:Թագադրությունը տեղի ունեցավ 1196-ի հունվարի 6-ին Տարսոնի Սուրբ
Սոֆիա մայր տաճարում: Արարողությանը ներկա էին Բյուզանդիայի, Հռոմեական
սրբազան կայսրության, Բաղդադի խալիֆայի և հարևան այլ երկրների
պատվիրակներ
...
Կարդալ ավելին
|
Արտաշես Ա Բարի (ծն. թ. Անհայտ- մ.թ.ա. մետ 160), Հայոց թագավոր մ.թ.ա. 189-ից։ Զարեհի որդին, Երվանդունի տոհմից։Արտաշես Ա սելևկյան բանակում նախապես եղել է բարձրաստիճան զինվորական։
Սելևկյան թագավոր Անտիոքոս III Մեծը, Երվանդունիներից նվաճելով Հայաստանի
զգալի մասը, մ.թ.ա. շուրջ 200-ին նրա կառավարիչ է կարգել Արտաշես Ա-ին։Մագնեսիայի
ճակատամարտում, Հռոմից Անտիոքոս III-ի կրած պարտությունից հետո, Արտաշես Ա
անկախ է հռչակել Հայաստանը և հիմնել նոր արքայատոհմ, որը պատմագրության
մեջ հիմնադիր անունով կոչվում է Արտաշեսյան։ Արտաշես Ա-ի
թագավորությունը սկզբում սահմանափակված է եղել Մեծ Հայքի կենտրոնական
մարզերով։ Կարճ ժամանակաշրջանում նա վերամիավորել է Երվանդունիների
պետությունից մ.թ.ա. IIIդ. վերջին կամ մ.թ.ա. IIդ. սկզբին անջատված
ծայրագավառները, ստեղծել միաձուլ պետություն, որի հզորությունն ու
կենսունակությունը խարսխված է եղել միասնական էթնիկական հիմքի վրա։
Միացյ
...
Կարդալ ավելին
|
Նորանկախ Հայաստանի ռազմական, պետական, քաղաքական գործիչ:1990-1992.-ին «Երկրապահ» կամավորական ջոկատների հրամանատարն էր։
1992թ-1993թթ.` նշանակվել է ՀՀ առաջին պաշտպանության նախարար, ՀՀ նախագահի
պաշտպանության հարցերով խորհրդական, Հայաստանի սահմանամերձ շրջաններում ՀՀ
նախագահի ներկայացուցիչ:1995թ.- 1999թ. կրկին եղել է ՀՀ պաշտպանության նախարար:
1998թ. արժանացել է «Արցախի հերոսի» կոչման` պարգևատրվելով «Ոսկե արծիվ» շքանշանով:1999-ի հունիսից Վազգեն Սարգսյանը Հայաստանի Հանրապետության վարչապետն
էր մինչև հոկտեմբերի 27-ը`իր ողբերգական վախճանը: 1999-ին հետմահու
արժանացել է Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Հերոս կոչմանը:
|
Ստեղծել է հայկական այբուբենը, հիմնադրել է հայ դպրության համակարգը, եղել
է հայոց առաջին ուսուցիչը և թարգմանիչը: Ծնվել է Տարոն գավառի Հացեկաց
գյուղում, հողագործի ընտանիքում: Ծննդյան թիվը ընդունված է համարել 362
թ.: Ստացել է կրթություն հենց Տարոնում, ինչից հետո գնացել այն ժամանակվա
մայրաքաղաք Վաղարշապատ եւ ծառյության անցել թագավոր Խոսրով Երրորդի
արքունիքում. սկզբից որպես քարտուղար, հետո` ռազմիկ: Տիրապետել է
հունարեն, սիրիայերեն, պարսկերեն լեզուներին: Ենթարկվելով ներքին
մղումներին, թողել է պաշտոնը, ընդունել է հոգևոր աստիճան և դարձել
ճգնավոր: Հայ ժողովրդի ճակատագրի մասին մտորումները բերեցին Մեսրոպ
Մաշտոցին այն համոզմունքին, որ ազգի պահպանման համար անհրաժեշտ է ստեղծել
հայկական գիր եւ գրականություն: Կաթողիկոս Սահակ Պարթևը միացավ այդ
գաղափարին և թագավոր Վրամշապուհի օժանդակությամբ սկսվեցին բազմամյա
հետազոտություններ, որոնց արգասիքը դարձավ մինչ այսօր գործող հայ գրերի
այբու
...
Կարդալ ավելին
|
Հայոց Արշակունի թագավոր 370-ից: Հաջորդել է հորը` Արշակ Բ-ին: Գահին
հաստատվել է հռոմեական կայսրության օժանդակությամբ` հայ և հռոմ. միացյալ
բանակով ջախջախելով Հայաստան ներխուժած պարսկական զորքերը:Չնայած նա
իշխել է երկրի համար արտաքին և ներքին ծանր պայմաններում, կարողացել է
վերամիավորել Հայաստանից անջատված ծայրագավառները, չափավորել եկեղեցու
տնտեսական և քաղաքական հզորությունը:Պապի վարած ինքնուրույն քաղաքականությունը առաջ է բերել Հռոմի դժգոհությունը:Հայաստանում
հռոմեական զորքերի հրամանատար Տրայանոսը կարողացել է շահել Պապի
վստահությունը, նրան հրավիրել է խնջույքի և դավադրաբար սպանել:
| |
|
|
Copyright www.freebooks.do.am "ՀամաՀայկական Էլեկտրոնային Գրադարան"© 2008-2010 Արգելվում է առանց կայքի ադմինիստրացիայի թույլատվության կայքի նյութերի օգտագործումը այլ նպատակներով:
